مشاوره حقوقی: تامین دلیل

تامین دلیل:

هنگامی که واقعه حقوقی اتفاق افتاد و منشا حقی گشت موضوع دعوی قرار گرفت اما دلیل اثبات آن به گونه ای باشد که با گذشت زمان از بین برود یا تغییر شکل یابد،ذینفع می تواند دادخواستی به دادگاه تسلیم کرده و درخواست تامین دلیل نماید. 

یا این که در دعوی مدنی برای اثبات حقی به شهادت افرادی نیاز داریم که اکنون در دسترس هستند اما ممکن است در آینده نباشند مثلا به مسافرت بروند یا فوت نمایند لذا لازم است شهادت ایشان را به طور رسمی در جایی ثبت کنیم تا استناد بعدی به آن ممکن باشد در این صورت از تامین دلیل استفاده می نماییم.لذا قانون آیین دادرسی مدنی در فصل هفتم مبحث اول ماده ۱۴۹چنین اشعار می دارد:

در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهند شد،می توانند از دادگاه در خواست تامین آن ها را بنمایند.مقصود از تامین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.

حال این سوال مطرح است که طرف آیا مقابل می تواند جلوی تامین دلیل را در مواردی بگیرد و مقاومت و امتناع نماید؟

باید گفت:بله،در صورتی که تامین دلیل مستند به دفاتر تجاری و یا حرز مربوط به طرف مقابل باشد،میتواند جلوگیری و امتناع کند و حاضر به همکاری نباشد در اینجا مجری قرار تامین دلیل همین مطلب را صورت جلسه می کند و محل را ترک می نماید.

مطابق ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی،می توان تقاضای تامین دلیل را هم در دادخواست مربوطه به اصل دعوی مطرح کرد و طبق رویه معمول دادگستری هزینه دادرسی مربوط به تامین دلیل باید جداگانه و به روز پرداخت شود.

در دادخواست تامین دلیل علاوه بر مشخصات طرفین-مستند به ماده ۱۵۱-باید موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین می شود و همچنین اوضاع و احوالی که موجب تامین دلیل شد،نگارش گردد.مثلا دیوار منزل مسکونی آقای نادری بر اثر ساخت و ساز همسایه مجاورش-آقای شکری- خراب شده و به پی آن صدمه وارد گشته است و آقای شکری هم حاضر نیست خسارت وارده را جبران و پرداخت نماید.آقای نادری مدعی و خواهان است برای مطالبه خسارت طرح دعوی می کند. از طرفی چون حرز از بین رفته و رسیدگی به دعوی طرح شده مدت زمانی وقت لازم دارد و نیز وقتی دادگاه رسیدگی کننده به دعوی خسارت،می خواهد موضوع را بررسی کند اگر دیوار و پی را تعمیر کرده باشند،آثار خرابی از بین رفته است و تعیین خسارت وارده ممکن نیست.لذا در اینجا برای حفظ و ثبت دلیل دادخواست تامین دلیل داده می شود.برابر متن ذیل چون خوانده آقای شکری که در اثر بی مبالاتی و بی توجهی مقصر بوده و حاضر به جبران خسارت وارده نمی باشد و از طرفی نیاز مبرم به تعمیر و باز سازی دیوار و پی می باشد به این ترتیب آثار خرابی محو و تعیین میزان خسارت وارده متعذر خواهد شد.به منظور ثبت و حفظ خرابی و ارزیابی خسارت وارده،تقاضای صدور و اجرای قرار تامین دلیل با جلب کارشناس می شود تا در طرح دعوی به خواسته مطالبه خسارت از خوانده مرد استفاده و استناد قرار گیرد.

در اینجا برای درک مفهوم بعضی از واژه های حقوقی مذکور در متن لازم است معنی آنها در زیر آورده شود:

استعلام:طلب علم و آگاهی یا آگاه کردن یا نظر تخصصی و علمی کسی را خواستن.

قرائن:جمع قرینه است یعنی چیزی که از وجود آن بتوان به وجود چیز دیگری پی برد،مثلا وجود اتومبیل یا موتور کسی در محل معیین میتواند قرینه حضور او در آن محل باشد.

متعذر:غیر ممکن و محال.

متعسر:یعنی سخت و دشوار.

امارات:جمه اماره می باشد وعبارت است از اوضاع و احوالی که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته شود. 

منابع: 

۱:قانون آیین دادرسی مدنی 

۲:نوشته آقای هاشم زبردست مورخه:۱۵/۲/۸۰